สวิตกฺกสวิจารปจฺฉิมจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ อวิตกฺกอวิจารปจฺฉิมจิตฺตสมงฺคีนํ ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อวิตกฺกอวิจารํ ปจฺฉิมจิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสติ จตุตฺถชฺฌานํ สมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ วจีสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌิสฺสติ กายสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌิสฺสติฯ

(ก) ยสฺส ยตฺถ กายสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสติ ตสฺส ตตฺถ จิตฺตสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสตีติ?

กามาวจรานํ ปจฺฉิมจิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา กามาวจรานํ ปจฺฉิมจิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสติ จตุตฺถชฺฌานํ สมาปนฺนานํ รูปาวจรานํ อรูปาวจรานํ เตสํ ตตฺถ กายสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสติ, โน จ เตสํ ตตฺถ จิตฺตสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสติฯ ปจฺฉิมจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ กายสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌิสฺสติ จิตฺตสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌิสฺสติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ จิตฺตสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสติ ตสฺส ตตฺถ กายสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสตีติ? อามนฺตาฯ

[97] (ก) ยสฺส ยตฺถ วจีสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสติ ตสฺส ตตฺถ จิตฺตสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสตีติ?

อวิตกฺกอวิจารปจฺฉิมจิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อวิตกฺกอวิจารํ ปจฺฉิมจิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสติ ทุติยชฺฌานํ ตติยชฺฌานํ จตุตฺถชฺฌานํ สมาปนฺนานํ เตสํ ตตฺถ วจีสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสติ, โน จ เตสํ ตตฺถ จิตฺตสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสติฯ ปจฺฉิมจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ วจีสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌิสฺสติ จิตฺตสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌิสฺสติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ จิตฺตสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสติ ตสฺส ตตฺถ วจีสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสตีติ? อามนฺตาฯ

(4) ปจฺจุปฺปนฺนาตีตวาโร

(ก) อนุโลมปุคฺคโล

[98] (ก) ยสฺส กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติ ตสฺส วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถาติ ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถ ตสฺส กายสงฺขาโร นิรุชฺฌตีติ?

สพฺเพสํ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ วินา อสฺสาสปสฺสาเสหิ จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ นิโรธสมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถ, โน จ เตสํ กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติฯ อสฺสาสปสฺสาสานํ ภงฺคกฺขเณ เตสํ วจีสงฺขาโร จ นิรุชฺฌิตฺถ กายสงฺขาโร จ นิรุชฺฌติฯ

(ก) ยสฺส กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติ ตสฺส จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถาติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถ ตสฺส กายสงฺขาโร นิรุชฺฌตีติ?

สพฺเพสํ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ วินา อสฺสาสปสฺสาเสหิ จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ นิโรธสมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถ, โน จ เตสํ กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติฯ อสฺสาสปสฺสาสานํ ภงฺคกฺขเณ เตสํ จิตฺตสงฺขาโร จ นิรุชฺฌิตฺถ กายสงฺขาโร จ นิรุชฺฌติฯ

[99] (ก) ยสฺส วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌติ ตสฺส จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถาติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถ ตสฺส วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌตีติ?

สพฺเพสํ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ วินา วิตกฺกวิจาเรหิ จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ นิโรธสมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถ, โน จ เตสํ วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌติฯ วิตกฺกวิจารานํ ภงฺคกฺขเณ เตสํ จิตฺตสงฺขาโร จ นิรุชฺฌิตฺถ วจีสงฺขาโร จ นิรุชฺฌติฯ

(ข) อนุโลมโอกาโส

[100] ยตฺถ กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติ…เป.…ฯ

(ค) อนุโลมปุคฺคโลกาสา

[101] (ก) ยสฺส ยตฺถ กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติ ตสฺส ตตฺถ วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถาติ?

ทุติยชฺฌานํ ตติยชฺฌานํ สมาปนฺนานํ อสฺสาสปสฺสาสานํ ภงฺคกฺขเณ เตสํ ตตฺถ กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติ, โน จ เตสํ ตตฺถ วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถฯ ปฐมชฺฌานํ สมาปนฺนานํ กามาวจรานํ อสฺสาสปสฺสาสานํ ภงฺคกฺขเณ เตสํ ตตฺถ กายสงฺขาโร จ นิรุชฺฌติ วจีสงฺขาโร จ นิรุชฺฌิตฺถฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถ ตสฺส ตตฺถ กายสงฺขาโร นิรุชฺฌตีติ?

ปฐมชฺฌานํ สมาปนฺนานํ กามาวจรานํ อสฺสาสปสฺสาสานํ อุปฺปาทกฺขเณ เตสํเยว วินา อสฺสาสปสฺสาเสหิ จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ รูปาวจรานํ อรูปาวจรานํ เตสํ ตตฺถ วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถ, โน จ เตสํ ตตฺถ กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติฯ ปฐมชฺฌานํ สมาปนฺนานํ กามาวจรานํ อสฺสาสปสฺสาสานํ ภงฺคกฺขเณ เตสํ ตตฺถ วจีสงฺขาโร จ นิรุชฺฌิตฺถ กายสงฺขาโร จ นิรุชฺฌติฯ

(ก) ยสฺส ยตฺถ กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติ ตสฺส ตตฺถ จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถาติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถ ตสฺส ตตฺถ กายสงฺขาโร นิรุชฺฌตีติ?